ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტის რეფერირებადი და რეცენზირებადი საერთაშორისო სამეცნიერო-ანალიტიკური ჟურნალი
საქართველოს ტრადიციული მეღვინეობის მოდერნიზაციის შესაძლებლობები
მსოფლიო აგრარულ ეკონომიკაში მეღვინეობას მნიშვნელოვანი ნაწილი უკავია. მსოფლიოში ღვინის წარმოება ყოველწლიურად იზრდება. ამ ალკოჰოლურ სასმელს ყოველწლიურად სულ უფრო მეტი ახალი მომხმარებელი ემატება. ტრადიციულ მეღვინეობას, ამ სექტორში საკმაოდ მცირე, მაგრამ გამორჩეული ადგილი უკავია. მსოფლიოში მიმდინარე პოლიტიკური, ეკონომიკური და ტექნიკური ცვლილებები ყველა დარგზე ახდენს გავლენას, შესაბამისად ყველა დარგი ცდილობს მოახდინოს ამ ცლილებებთან ადაპტაცია როგორც ტექნოლოგიური, ასევე მეთოდური მოდერნიზაციის საშუალებით.
საქართველოში ტრადიციული მეღვინეობaს 8000 - წლიანი ისტორია გაგვაჩნია. ვქმნით უნიკალური ქვევრის ღვინის პროდუქციას და ვაწარმოებთ მაღალი ხარისხის ქვევრის ღვინოს, მაგრამ როდესაც ვსაუბრობთ თანამედროვე ღვინის ბაზარზე, მხოლოდ ისტორია საკმარისი აღარ არის. XXI საუკუნეში საჭიროა ისეთი ტექნოლოგიური განვითარება, რომ მეტად დავუახლოვოთ ტრადიციული ღვინის ხარისხი საერთაშორისო ბაზრების მოთხოვნებს.
სტატიაში გაანალიზებულია ის შესაძლებლობები, რაც დიდ დახმარებას უწევს მსოფლიო მეღვინეობის სექტორში ჩართულ პირებს და იძლევა ადაპტაციის შესაძლებლობას შეცვლილი გარემო ფაქტორების მიმართ. ასევე გაანალიზებულია ის გამოწვევები, ინოვაციები და შესაძლებლობები, რაც თანამედროვე ტექნოლოგიებსა და მიდგმოებს მოაქვს სექტორში და ასევე მათი გავლენა როგორც სოციალურ, ასევე ფინანსურ სარგებელზე. მიმოხილულია ამ მეთოდების გამოყენების შესაძლებლობები ქართულ, ტრადიციულ მეღვინეობაში და მათი სარგებელი. ყურადღება გამახვილებულია როგორც თანამედროვე ტექნოლოგიურ მიდგომებზე, ასევე მოყვანილია მოდელები, რომელთა მსგავსი სისტემებიც უზრუნველყოფს ქართული ტრადიციული მეღვინეობის საერთაშორისო ხარისხის მოთხოვნებს.
საკვანძო სიტყვები: ინოვაციური მეთოდები, ღვინის ეკონომიკა, საერთაშორისო გამოცდილება, ტრადიციული მეღვინეობა, ქვევრის ღვინო, მეღვინეობის მიკროზონები.
შესავალი
მეღვინეობა, თავისი ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე, აქტიურად ვითარდებოდა. მუდმივად ხდებოდა ინოვაციების დანერგვა, თიხის ჭურჭლიდან კასრებზე და უჟანგავი ფოლადის რეზერვუარებზე გადასვლა, ელექტროობის განვითარებასთან ერთად უკვე მძლავრი დანადგარების - ელექტრო ტუმბოები, წნეხები, ფილტრები და ა.შ; ჩართვა მოხდა წარმოებაში და წარმოიშვა დიდი საწარმოები, რომლებიც უფრო და უფრო ვითარდებოდა.
მსოფლიოში ღვინის წარმოება იზრდება წლების განმავლობაში და მას ყოველწლიურად სულ უფრო მეტი ახალი მომხმარებელი ემატება. როგორც ყველა სხვა სფეროში, მეღვინეობაშიც დროთა განმავლობაში შეიქმნა გარკვეული ტენდენციები და დარგი ცდილობს სხვადასხვა მიმართულება დააკმაყოფილოს. OIV-ის (ვაზისა და ღვინის საერთაშორისო ორგანიზაცია) ყოველწლიური სტატისტიკის მიხედვით, 2019 წელს მსოფლიოში ღვინის გაყიდვებით მიღებულმა შემოსავალმა შეადგინა 378, 277 მლნი აშშ დოლარი. (Statistical Report on World Vitiviniculture, 2020).
XXI საუკუნე დიდი გამოწვევაა მსოფლიო მეღვინეობისთვის. ამ საუკუნეში დარგი წააწყდა ისეთ პრობლემებს, როგორიცაა გლობალური ეკონომიკური კრიზისი, პანდემია, გლობალური დათბობა და ა.შ. ყველა ამ პრობლემამ შექმნა ახალი გამოწვევები სხვადასხვა დარგისთვის, მათ შორის მეღვინეობისთვისაც. მეღვინეობის დარგზე დიდი გავლენა ჰქონდა ყველა გლობალურ პრობლემას, განსაკუთრებით კი გლობალურ დათბობას, რომელმაც შეცვალა მეღვინეობის არსებული ზონები. შესაბამისად, მსოფლიოს მოუწია თანამედროვე ტექნოლოგიების დახმარებით მოეხდინა ადაპტაცია და შეეცვალა მიდგომები.
გლობალურმა ცვლილებებმა პრობლემა შეუქმნა საქართველოს ტრადიციულ მეღვინეობასაც, მათ შორის ქვევრის ღვინის წარმოებასაც, შესაბამისად, ქართველ მეღვინეებს უწევთ გადაწყვეტილებების მიღება იმის თაობაზე, თუ როგორ გაყუმკლავდნენ გლობალურ პრობლემებს და როგორ უნდა განავითარონ არსებული მეთოდები ისე, რომ უპასუხოს საერთაშორისო გამოწვევებს.
ქვევრის ღვინის წარმოების ტექნოლოგიური ინდუსტრიალიზაცია
თუ გვსურს, რომ მივაღწიოთ მაღალი ხარისხის ქვევრის ღვინის წარმოებას, აუცილებელია ინდუსტრიალიზაციის ღონისძიებების გატარება, რომელიც შეძლებს ქართული ტრადიციული მეღვინეობის ხარისხის გაზრდას, რაოდენობრივი წარმოების ზრდას, საერთაშორისო ცნობადობას და საბოლოოდ - მსოფლიო ბაზარზე თავისი წილის ზრდას ისე, რომ არ დავკარგოთ არც ინდუსტრიალიზაციის შესაძლებლობები და არც ისტორიულ-ტრადიციული ფასეულობები.
- ქვევრის წარმოება - ქართულ ტრადიციულ მეღვინეობაში დიდი პრობლემა დაკავშირებულია ქვევრის წარმოებასთან. ქვევრის წარმოების ინდუსტრიალიზაცია არათუ საჭირო, არამედ აუცილებელია. თუ ჩვენ გვსურს ჩვენ მიერ ნაწარმოები ღვინის ხარისხის აწევა, პირველი პრობლემა სწორედ ქვევრის წარმოებაში უნდა ვეძებოთ. საქართველოში არ არსებობს ქვევრის გამოწვისთვის შესაბამისი სტანდარტული ღუმელი, რომელიც შეძლებს თანაბარი ტემპერატურის შენარჩუნებას ხანგრძლივი დროის განმავლობაში. დღეს ნაწარმოები ქვევრების გამოწვა ხდება 800-900 გრადუსი ტემპერატურაზე და იყენებენ ხის საწვავ მასალას, რაც არ იძლევა სტანდარტულ ტემპერატურას, ხშირი გადახრა კი იწვევს ხარისხის დაცემას და ფორმების არასწორად ჩამოყალიბებას. ამის გამოსავალი კი აუცილებლად არის ინდუსტრიალიზაცია. თანამედროვე ღუმელებითა და ხის საწვავი მასალის ჩანაცვლება ბუნებრივი აირით ან სხვა მასალით, ნამდვილად არ დააზიანებს ქვევრის ღვინის ტრადიციულობას, მოგცემს საშუალებას გაუსანთლავად მოვათავსოთ ღვინო ქვევრში, შედეგად კი მოგვცემს ათასობით ლიტრ გადარჩენილ ღვინოს, ხარისხის გაუმჯობესებას, და პირიქით,, გაუსანთლავი ქვევრი მოგცემს საშუალებას ქვევრში ის ისტორიული ფასეულობა დავაბრუნოთ რაც ჩვენს წინაპრებს გააჩნდათ.
- ქვევრის ღვინის გაგრილების სისტემა (Arabidze L. 2021). ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად ქვევრების მთავარი მახასიათებელია თბოიზოლაცია, რასაც ჭურჭელს ანიჭებს ნიადაგი, რომელიც მას გარს არტყავს. შესაბამისად, ქართველ მეღვინეთა აზრით, ქვევრის ღვინოს არ ჭირდება გათბობა-გაგრილება და ეს თავად ხორციელდება. კვლევამ, რომელიც რამდენიმე წლის განმავლობაში თავად ჩავატარეთ ორ რეგიონში (იმერეთი და კახეთი) და დაკვირვება ვაწარმოეთ ღვინის წარმოებისას ღვინის ტემპერატურაზე ქვევრის შიგნით, შემდეგი მონაცემები აჩვენა: რთველის პერიოდში ყურძნის ტემპერატურა საშუალოდ 16-30 გრადუსამდე მერყეობს. შესაბამისად, პირველი რისკი, რომელიც ქვევრში წარმოიქმნება, ესაა ჩაწურვის შემდეგ მაღალი ტემპერატურის მქონე დურდო. შემდეგ დუღილის დაწყებისას ტემპერატურა შესაძლებელია მერყეობდეს 16-20 გრადუსამდე, ხოლო დუღილის აქტიურ ფაზაში ტემპერატურა შესაძლებელია ავიდეს 30 გრადუსის ზემოთ, რაც იწვევს ღვინოში სწრაფ ოქსიდაციას, მოხარშული ტონების წარმოშობას და სხვა უარყოფით მახასიათებლებს. იმის გამო, რომ მეღვინეებმა მიიღონ გაგრილების ეფექტი, უწევთ ღვინის უფრო ბევრჯერ დარევა, რაც საჭიროებს დამატებით ფიზიკურ ძალას. ეს გამოიწვია გლობალურმა დათბობამ, დღეს როდესაც მიწისქვეშა წყლების რაოდენობა დაკლებულია და საშუალო აქტიური წლიური ტემპერატურა უფრო მაღალია, ვიდრე წინა წლებში, ქვევრებში ვეღარ ხერხდება ტემპერატურის შენარჩუნება. კახეთისგან განსხვავებით, იმერეთში მეორე ტიპის პრობლემა წარმოიქმნება. იმის გამო, რომ რთველი გვიან პერიოდში ტარდება, ხშირ შემთხვევაში დუღილის პერიოდში დაბალი ტემპერატურები ფიქსირდება, შესაბამისად კი იქმნება დუღილის დასრულებასთან დაკავშირებული რისკები, ქვევრის ღვინოები რჩება ნახევრად მშრალი ან ნახევრად ტკბილი. იმის გამო, რომ ქვევრი არ არის ჰერმეტული ჭურჭელი და აქვს შეხება გარე ნივთიერებებთან, დაუშლელი შაქარი ზრდის რისკს მიკრობიოლოგიური ინფიცირების, შედეგად ღვინო ავადდება და ვიღებთ ზადიან ღვინოს. ამ ყველაფრისგან გამოსავალი არის ქვევრების გაგრილების სისტემა, რომელიც რეალურად არ აზიანებს ქვევრის ტრადიციულობას, მაგრამ ქმნის უსაფრთხო გარემოს ღვინის წარმოებისთვის. ალბათ, თანამედროვე ღვინის წარმოებაში გაგრილების სისტემა ერთ-ერთი ყველაზე მასობრივად გამოყენებული დანადგარია, რომელსაც იყენებენ მილიონობით ლიტრი ღვინის წარმოებისთვის. განვიხილოთ ორი ტიპის გაგრილების სისტემა, რასაც ვფიქრობთ, შეუძლია ქვევრის ღვინისთვის დამატებითი ხარისხობრივი მაჩვენებლის შეძენა და წარმოების ინუდსტრიალიზაცია.
- გარეგანი გაგრილების სისტემა - როდესაც ვიწყებთ ახალი ქვევრების ჩადგმას მიწის ქვეშ შესაძლებელია გარედან გავუკეთეთ მილების დახმარებით პერანგის მსგავსი სისტემა, რომელიც დაეხმარება ქვევრს გაგრილებაში. სტანდარტული ქვევრის პირობებში დუღილი 5-7 დღეში მთავრდება. როდესაც გაგრილების სისტემა გამოვიყენეთ დუღილის პერიოდი გავზარდეთ 2 კვირამდე. მთავარი მახასიათებელი რაც გააჩნდა მსგავსი ტიპის ქვევრს იყო, ის რომ საერთოდ არ განსხვავდება ბაზარზე არსებული ქვევრებისგან, გვაქვს მიწაში დამარხული გაგრილების სისტემა, რომელსაც მოხმარებელი ვერც კი ხედავს. რეალურად რომ შევაჯამოთ რა მოგვიტანა მსგავსმა ტექნოლოგიებმა მივიღებთ შემდეგ შედეგებს: გაიზარდა ღვინის ხარისხი, ღვინის წარმოების ეფექტურობა, ღვინის საფასო სეგმენტი, ღვინის დამზადებასთან დაკავშირებული რისკები კი შემცირდა. ამ ყველაფერთან ერთად შევინარჩუნეთ ღვინის ტრადიციულობა.
- თანამედროვე ლაბორატორიული დანადგარები - იმის გამო, რომ თანამედროვე მეღვინეობაში ღვინის ხარისხი სწრაფ ცვლილებებს განიცდის და ხშირად საჭიროებს ლაბორატორიულ გადამოწმებას, ინდუსტრიულ საწარმოებში საჭირო გახდა დანადგარები, რაც დროის მცირე მონაკვეთში რამდენიმე ათეულ ნიმუშის ანალიზს შეძლებდა. შესაბამისად, თანამედროვე ინდუსტრიაში დიდი რაოდენობითაა ისეთი დანაგარები, რასაც 3-5 წუთში შეუძლია ანალიზის შედეგების მოცემა დამატებითი რეაგენტების ხარჯის გარეშე (Adams A. 2018). შესაბამისად იქმნება ლაბორატორიული ნივთიერებების, დანადგარებისა და დროის დაზოგვის შესაძლებლობა. საშუალოდ ერთი ანალიზის ჩატარებას სტანდარტული მეთოდოლოგით რამდენიმე საათი სჭირდება, როდესაც თანამედროვე დანადგარი 5 წუთამდე ამცირებს ამ დროს. ეს იძლევა დროის მონაკვეთში ლაბორატორიის ეფექტურობის ზრდის შესაძლებლობას.
- მეღვინეობის ინდუსტრიალიზაცია - ჰიგიენის გარანტი. ვისაც საქართველოს ტრადიციულ მეღვინეობასთან კავშირი ჰქონია, ყველა აღნიშნავს, რომ ყველაზე რთული ნაწილი ესაა ქვევრის ჰიგიენის შენარჩუნება, იმის გამო, რომ თიხის ჭურჭელს გააჩნია მიკროფორები, მათში დუღილის შემდეგ დიდი რაოდენობით ღვინის ქვა, ღვინის წიპწისა და კანის ნარჩენები და სხვა ნივთიერებები რჩება. მათი ამოყვანისთვის ჩვენი წინაპრები იყენებდნენ სხვადასხვა მცენარეებისგან ან მათი ქერქისგან დამზადებულ სპეციალურ ინსტრუმენტებს, როგორიცაა საქაჯავი (ბლის ქერქისგან დამზადებული), თაგვისარასგან დამზადებულ ჯაგრისს და ა.შ. დღეს, თანამედროვე დანადგარების პირობებში შეგვიძლია ფიზიკურად ეს დიდი შრომა გავამარტივოთ და გავზარდოთ ქვევრის შიდა ჰიგიენური მდგომარეობა. ერთი მხრივ, შეგვიძლია გამოვიყენოთ სხვადასხვა ტიპის აქტიური ხსნარი, რაც არ დააზიანებს ფორებს და გაასუფთავებს ჭურჭელს როგორც მექანიკური დაბინძურებისგან, ასევე შექმნის მიკრობიოლოგიურად სტერილურ გარემოს. მსგავს ნივთიერებებს მიეკუთვნება სუსტი მჟავები (რომლებიც არ შედის თიხასთან რეაქციაში), მსუბუქი ტუტე ან ოქსიდაზური ხსნარები და ა.შ.
- თანემდროვე საფუვრების გამოყენება. გლობალურმა დათბობამ მეღვინეობის ზონებში მნიშვნელოვანი ცვლილებები გამოიწვია, რაც აისახა ღვინოების მჟავიანობასა და ალკოჰოლზე. თანამედროვე მეღვინეობაში დიდი რაოდენობითაა ღვინოები, რომლებსაც აქვთ მაღალი ალკოჰოლი და დაბალი საერთო (ტიტრული) მჟავიანობა. თანამედროვე მეცნიერებმა შექმნეს ახალი საფუვრის შტამები, რაც ცვლის ამ მონაცემებს და დუღილის შედეგად წარმოქმნის დამატებით ღვინის, ვაშლის ან ლიმონმჟავებს, ხოლო მოიხმარენ შაქარს. ეს ნიშნავს, რომ მსგავსი მეთოდების გამოყენებით ღვინოში ბუნებრვიად მოხდება მჟავიანობა/ალკოჰოლის რეგულირება და მაღალი ხარისხის ღვინის წარმოება.
- საფუვრები. სხვადასხვა კომპანია მუდმივად აწარმოებს მასობრივ მოხმარებაზე გათვლილ ღვინის პროდუქტებს, შესაბამისად, მათ ასორტიმენტში მუდმივად იყო გენმოდიფიცირებული, სელექციურად გამოყვანილი ან სხვა ლაბორატორიაში დამზადებული პრეპარატები თუ მიკროორგანიზმები. ბოლო წლებში ეს ტენდენცია შეიცვალა და იმის გამო, რომ მსოფლიო ბაზარზე ბიო და არაგენმოდიფიცირებულ პროდუქტებზე მოთხოვნა იზრდება, შესაბამისად დაიწყეს ბიოსაფუვრების წარმოება. შედეგობრივად ესაა მსგავსი ტიპის პროდუქტი, იძლევა იმავე შედეგს, რასაც სხვა ამ ჯგუფის წარმომადგენლები, მაგრამ ეს ყველაფერი მიიღწევა ბიოლოგიურ ჩარჩოებში. შესაბამისად, პროდუქტს მიენიჭება ეკოლოგიურად სუფთა, ბიოლოგიური ან ნატურალური ღვინის სტატუსი. ეს კი ნიშნავს, რომ პროდუქტი საწყისი (3-10 ევროს სეგმენტიდან) გადაინაცვლებს საშუალო და მაღალი ღვინის სეგმენტში (10+ ევრო). შესაბამისად, თანაბარი დანახარჯის პირობებში ბიო ინოვაციების გამომყენებელი ფერმერი იღებს რამდენჯერმე უფრო მაღალ შემოსავალს.
ქვევრის ღვინო თავის არსში ისედაც მოიცავს ბიო მიდგომებს. ქვევრის ღვინის წარმოების ფუნდამენტები სწორედაც რომ ნაკლები ქიმიური ინტერვენციაა ბუნებრივ პროცესებში, შესაბამისად, მსგავსი მიდგომებით სწორედ ბიო საფუვრებით და ბიოპრეპარატებით არის შესაძლებელი ქვევრის შიდა პროცესების კონტროლი ისე, რომ არ დავაზიანოთ მისი მთავარი ისტორიულ-კულტურული მახასიათებლები.
გარდა ბიოპრეპარატებისა, საქართველოში გვხვდება ქართული საფუვრის შტამები, რაც საკმაოდ საინტერესო შედეგებს იძლევა ქვევრის ღვინოებში, მისი მასობრივი დანერგვა კი მოგვცემს საშუალებას ის ბუნებრივი მიკროორგანიზმები გამოვიყენოთ, რაც უნდა ახასიათებდეს ქვევრის ღვინოს.
- ადგილწარმოშობის დახვეწა/განვითარება (Koghuashvili P., Arabidze L. 2021). გარდა უშუალოდ ტექნოლოგიური განვითარებისა, საქართველოში გვაქვს დიდი პოტენციალი შევქმნათ ახალი ადგილწარმოშობები და მოვარგოთ ეს ზონები ქვევრის ღვინის წარმოებას. მაგალითისთვის, არაოფიციალური ზონა „წარაფი“ დროთა განმავლობაში ჩამოყალიბდა ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინოდ და მიკროზონად და შესაბამისად, მისი პოპულარობა რამდენჯერმე გაიზარდა. ამის გარდა, ის მორგებულია ადგილობრივი ტრადიციული, ქარვისფერი ღვინის წარმოებას.
გარდა წარაფისა, საქართველოს გააჩნია პოტენციალი ქვევრის ღვინის წარმოების ზონების შერჩევისთვის და მისი კაპიტალდაბანდების. ტრადიციული მეღვინეობა და ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინო, მიუხედავთ იმისა, რომ საქართველოში ბოლო წლებში ახალი ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინოები წარმოიშვა და მიკროზონის შიგნით ხარისხის გაუმჯობესებისთვის ახალი მიდგომები ინერგება, ტრადიციულ მეღვინეობაში ჯერაც არ გაგვაჩნია არცერთი ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინო. საფრანგეთში 360 მიკროზონა არსებობს, იტალიაში 330 და ა.შ. ორივე ქვეყანაში ადგილწარმოშობა გამოხატავს ხარისხის მაჩვენებელს. დღეს ჩვენს ქვეყანაში მხოლოდ 24 მიკროზონაა გამოყოფილი, მიუხედავად იმისა, რომ ჯიშობრივი, მიკრო და მაკრო კლიმატური, ნიადაგობრივი და რაც მთავარია, ტექნოლოგიური უდიდესი პოტენციალი გაგვაჩნია, რომ ჩამოვაყალიბოთ ახალი მიკროზონები. დღეს კვლავ შემოვიფარგლებით იმ ტრადიციული ჯიშებით, რომლებსაც საბჭოთა კავშირის პერიოდიდან ვიყენებთ. ჩვენ მიკროზონათა უმეტესობა, რომელიც მდებარეობს კახეთში, მოიცავს კლასიკური მეთოდით დაყენებულ საფერავის, რქაწითელის და კახური მწვანეს ჯიშის ყურძნებს, როდესაც გაგვაჩნია 500-ზე მეტი ვაზის ჯიში, კახური, ქვევრის და იმერული ტექნოლოგია, უნიკალური სავენახე ზონები, რომლებზეც ჯერ კიდევ XX საუკუნეში მსჯელობდა და ა.შ.
უნდა გაიზარდოს საშუალო და მცირე მარნების როლი მიკროზონათა ჩამოყალიბებაში. უნდა მოხდეს კოოპერატიული ან უბრალოდ ჯგუფური კავშირი მევენახე-მეღვინეთა შორის, რომლებიც ერთად მოახდენენ თავიანთი ვენახების მეცნიერულად შესწავლას და იმის მტკიცებას, რომ მათი ვენახები წარმოადგენს უნიკალურ წერტილს მსოფლიოში და აქვს პოტენციალი ჩამოყალიბდეს როგორც მიკროზონა. შესაბამისად, მათ უნდა იმუშაონ შემდგომში ახალი ზონების ჩამოყალიბებაზე.
სხვადასხვა კვლევებისა და ანალიზების მიხედვით საქართველოს ამჟამად გააჩნია დიდი პოტენციალი არსებული მიკროზონების რაოდენობის ზრდის მიმართულებით. ის ფაქტი, რომ ბოლო რამდენიმე წელიწადში 18 მიკროზონა (რომელიც წლების განმავლობაში უცვლელი იყო) გაიზარდა 24 მიკროზონამდე მიგვანიშნებს, რომ საქართველოში კვლავ არსებობს ახალ ზონათა ჩამოყალიბების შესაძლებლობები. მაგალითად: აღმოსავლეთ საქართველოში შესაძლებელია შემდეგი მიკროზონების ჩამოყალიბება: კახეთი -მიკროზონები შემდეგი ყურძნებისთვის: ქისი, ხიხვი, კახური მცვივანი; ქართლი - შავკაპიტო და თავკვერი; დასავლეთ საქართველოში: სამეგრელო - ოჯალეში, ჩექობალი; გურია - ჩხავერი; ზემო აჭარა - ჩხავერი; იმერეთი - ციცქა, კრახუნა; ზემო იმერეთის ნაწილი ძელშავი (ვარდისფერი ღვინო); რაჭა - რაჭული თეთრა, ალექსანდროული (მშრალი ღვინო) და ა.შ. სამხრეთ საქართველო - მესხური ჯიშები, რომელთა ტერასული გაშენების სისტემა და ჯიშური თავისებურებები უნიკალურია მსოფლიო მასშტაბით.
ეს ყველაფერი მიუთითებს, რომ საქართველოს მინიმუმ 10-12 მიკროზონის ჩამოყალიბების საშუალება გააჩნია, მაგრამ ამის გარდა, შესაძლებელია მიკროზონების უფრო მეტად დაწვრილება და უმაღლესი ხარისხის კიდევ უფრო ვიწრო მონაკვეთურად, თუნდაც ვენახის დონეზე გამოყოფა. მაგალითისთვის: გურჯაანის რაიონში არის მუკუზნის ზონა, რომლის შიგნითაც გვხვდება ახაშნის ზონა და მის შიგნით შეიძლება კიდევ უფრო მაღალი ხარისხის ზონის - ფაფრის მინდვრების გამოყოფა, რომელიც ფრანგული გრანდ კრუს (Grand Cru) მსგავსი იქნება. ეს კი მას უფრო მაღალ ხარისხობრივ საფეხურზე დააყენებს და შექმნის უნიკალურ ქართულ პროდუქტს.
მართვის სისტემების დანერგვა
წარმატებული ინდუსტრიის ჩამოყალიბებაში არამარტო სრულფასოვანი საწარმოო სისტემებია საჭირო, არამედ მართვის სწორი მექანიზმების ჩამოყალიბება. დღეს, როდესაც საქართველოში მეღვინეობა ბოლო ოცი წლის განმავლობაში პიკს აღწევს, კვლავ პრობლემა რჩება ისეთ ასპექტებთან დაკავშირებით, როგორიცაა ნაშთების მართვა, ბუღალტერია, ეკონომიკური ბაზრების ანალიზი, მარკეტინგი და ა.შ. ეკონომიკური თვალსაზრისით დღეს საქართველო კვლავ ისეთ მდგომარეობაშია, სადაც ღვინის მარკეტინგი ითვლება მხოლოდ რეკლამირების გზად, როდესაც მსოფლიოში მარკეტინგის მთავარი დანიშნულება ბაზრების ანალიზია, ანუ კვლევებისა და ანგარიშების გაკეთება. შესაბამისად, საჭიროა მიდგომების შეცვლა და ახალი მეთოდოლოგიების ჩამოყალიბება, რომლებიც შეცვლიან მეღვინეობის არსებულ მდგომარეობას. ამაში საქართველოს დაეხმარება ისეთი პროგრამები, როგორიცაა: ნაშთებისა და რეალიზაციების აღრიცხვისა და მარკეტინგული ანალიზის სისტემები.
ნაშთებისა და რეალიზაციების აღრიცხვის სისტემები - დღეს საქართველოში არსებული წარმოებების უმეტესობა იყენებს FMG სისტემას. პირველად მსგავსი სისტემა 2010 წელს გამოჩნდა საქართველოში და მას შემდეგ მთელი ქვეყნის მასშტაბით აქტიურად გამოიყენება. დღეს, როდესაც 10 წელზე მეტია გასული, უკვე შეიცვალა წარმოების ტიპები. მსოფლიოში გვხვდება უახლესი სისტემები, რომლებიც არათუ ყველა წარმოების დარგზე, არამედ კონკრეტულ სფეროებზეა მორგებული. ახალი პროგრამები მიმართულია მართვის სისტემატიზაციისთვის. აღწერს როგორც არსებულ, ასევე გახარჯულ ნაშთებს, წარმოებისთვის გამოყენებულ თითოეულ დანახარჯს როგორც ცვლად, ასევე მუდმივ ხარჯებს. ასევე ქმნის თითოეული ბოთლის ღვინის ისტორიას, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია ბოთლიდან ვენახამდე როგორც ფინანსური, ასევე ინფორმაციული ანალიზი. ყველაზე მთავარი ღირებულება კი ამ პროგრამისთვის არის საბოლოო პროდუქტის თვითღირებულების გამოყვანა, ანუ სრული საწარმოო ციკლის შემდეგ შესაძლებელია გავიგოთ ერთი ერთეული ღვინის ფასი. ეს ჯამურად იძლევა რამდენიმე ბუღალტრის რამდენიმე თვის შრომის შედეგს, ერთი ადამიანის საშუალებით. მსგავსი სისტემა ყველა ტიპის მეღვინეობაზეა მორგებული, როგორც ტრადიციული, ასევე მასობრივი წარმოების ტიპის მარნებზე.
მარკეტინგული ანალიზის სისტემები - თანამედროვე მეღვინეობაში ღვინის გაყიდვას დიდი მნიშვნელობა სქვს. იმისთვის, რომ სამიზნე ბაზრების მოძიება მოხდეს, უნდა შესწავლილ იქნეს სეგმენტები, რაც კონკრეტულ ქვეყანას გააჩნია, გაანალიზდეს და გამოტანილი იქნეს დასკვნები, რაც შემდგომში გამოყენებული იქნება ახალი ბაზრების მოძიებისთვის. დღეს, როდესაც ინტერნეტ - სივრცე იძლევა წვდომას უამრავ ბაზაზე, სტატისტიკაზე, საჭიროა შეირჩეს სამიზნე კვლევები და მოხდეს მათი ანალიზი.
დასკვნა
ზემოთ განხილული საკითხების შეჯამებით, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ საქართველოს ტრადიციულ მეღვინეობას გააჩნია უზარმაზარი პოტენციალი, რომ განვითარდეს როგორც ტექნოლოგიურად, ასევე მეთოდურად. შესაბამისად, უფრო მეტად დაიხვეწება ტრადიციული ღვინის ხარისხი და გაიზრდება ცნობადობა საერთაშორისო ბაზრებზე. გარდა ამისა, თანამედროვე ტქენოლოგიების დახნარებით შეგვიძლია მოვიძიოთ ახალი სტრატეგიული ბაზრები და გავხადოთ ქართული ტრადიციული ღვინო უფრო მეტად მოთხოვნადი და ცნობადი მსოფლიოს ახალი წერტილებისთვის. ინდუსტრიალიზაციის ზემოთ მოყვანილი შესაძლებლობები კი აუმჯობესებს არსებულ მდგომარეობს ისე, რომ არ აზიანებს იმ ტრადიციულ, ფუნდამენტურ მახასიათებლებს, რაც საქართველოს ტრადიციულ მეღვინეობას გააჩნია და ინარჩუნებს ისტორიულ და კულტურულ ფასეულობებს. შესაბამისად, საჭიროა დროთა განმავლობაში ახალი მიდგომების დანერგვა და საქართველოს ტრადიციული მეღვინეობის საერთაშორისო დონეზე აყვანა.
ლიტერატურა:
- Statistical Report on World Vitiviniculture (2020). OIV – International Organization of Vine and Wine.
- Arabidze L. (2021). Modern Trends in Development of Winemaking, Journal Economics, 03-05, p. 155.
- Andrew Adams (2018). – Micro-Ox System, “Wines Vines Analytics”.
- Koghuashvili P., Arabidze L. (2021). Optimization of Georgian Microzonal Viti-viniculture Potential, Journal Economics, 03-05, p.133.